ABD, finans devrimi için harekete geçti

ABD'de finans piyasalarında beklenen devrim başlıyor.

Geithner'ın dün Kongre'ye sunduğu Finansal Reform Planı ile hedge fonlar SEC'in denetimine girecek, türev piyasalara ilişkin kurallar sıkılaşacak, şirketler yöneticilerine uzun vadeli performanslarına göre maaş verecek. FED ise adeta piyasanın polisi olacak.

Kriz sonrası serbest piyasasının bayrağı sayılabilecek kurumların devletleştirildiği, piyasaya devlet elinin hiç olmadığı kadar uzandığı ABD'de beklenen finans sektörü devrimi başlıyor.

Finans Devrimi'nin lideri ise hafta başında açıkladığı 1 trilyon dolarlık bankaları zararlı varlıklardan temizleme planı ile kahraman ilan edilen Hazine Bakanı Timothy Geithner. Dün Kongre'ye bir Finansal piyasalar reformu sunan Geithner'ın cebinde sıkı kontrollerle geldi. Hedefte ise hedge fonlar var.

Obama hükümetinin bu yeni reform planı uygulamaya geçerse, krizde en büyük payı olduğu düşünülen hedge fonlar gibi şeffaf olmayan kurumlar doğrudan sermaye piyasaları düzenleyici kurumu SEC'e bağlı olacak. Hedge fonlardan girişim sermayesi şirketlerine şu ana kadar denetime tabi olmayan tüm finans kuruluşları attıkları her adım için devlete hesap verecek, bilanço açıklayacak, harcama kalemlerini açık açık masaya koyacak.

Böylece SEC'e kayıt olarak şeffaflaşacak olan bu kuruluşlarda ekonomiyi tehdit edecek bir risk görüldüğü zaman bu krize dönüşmeden farkedilebilecek.

Yeni kurallar kapsamında finansal kurumların olası kayıplardan zarar almamak için sermayelerini artırmaları, risk yönetimi standartlarını yükseltmeleri istenecek. Tasarı niteliğinde olan reformun uygulamaya geçmesi ile Hazine, Merkez Bankası (FED) ve diğer düzenleyici kurumların güçleri de artırılmış olacak.

Türev piyasalar hedefte

Regülasyon reformu 4 alanı kapsıyor; sistemik riskler, tüketici ve yatırımcının korunması, regülasyon boşluklarının kapatılması ve uluslararası koordinasyon. Obama hükümetinin bu 4 nokta üzerindeki stratejisini önümüzdeki bir kaç ay içinde açıklaması bekleniyor. Yeni kurallara hedge fonlar dışında daha başka hangi kurumların tabi olacağı henüz net değil.

Ancak The Wall Street Journal'a göre, bankaların ortak şirketleri, sigorta devleri kurallara tabi olacak diğer kurumlar arasında. Kuralların kapsamına alınırken şirketin büyüklüğü, borcu ve finansal sistemdeki kısa vadeli borç verme rolüne de bakılacak. Finans Devrimi planı ile ayrıca patlamaya hazır bomba olarak görülen türev piyasalara da sıkı kurallar geliyor. Yeni kuralları çerçevesinde türev piyasaları ile tezgahüstü piyasalar ilk kez regülasyona tabi tutulacak. Finans sektöründeki kuralları oldukça sıkılaştıracak olan bu reform planı ile ABD'nin büyük bankalarını kaybetme noktasına gelen ve küresel çapta bir krizi tetikleyen aşırı risk alma dönemine nokta konulması amaçlanıyor.

FED piyasa polisi olacak

Plana göre devlet finansal sektör şirketlerini uzun vadeli performanslarına dayalı maaşlar vermesi için zorlayacak. Böylece şirket yöneticisi ya da çalışanı kısa vadede zafer tadında başarılar sağlamış olsa da uzun vadede aynı başarı yakalanamıyorsa yüksek ödemeler alamayacak.

Finans Devrimi reformundaki bu madde ise Obama'dan Bernanke'ye kadar herkesin sinirlerini bozan sigorta devi AIG'in devletten 170 milyar dolar acil yardım aldığı halde çalışanlarına 165 milyar dolar ikramiye dağıtmasına bir tepki olarak konuldu. Reform planındaki bir diğer dikkat çekici nokta ise tüm finansal sistem üzerinde güç sahibi olacak tek bir federal kurumun oluşturulmasına yönelik. Bu güçle yetkilendirilecek olan kurum aralarında şu anda bir düzenlemeye tabi olmayan hedge fonlar da olmak üzere ülkenin en büyük finans kuruluşlarını regüle edecek.

Aynı zamanda acil tehlikelere karşı finans piyasalarını gözlemleyecek. Bu kurum şu anda varolan SEC gibi düzenleyici kurumların yerine geçmeyecek ancak şirketlerin yeni kurallarla uyum içinde çalışmasını sağlayabilmek için en az mevcut regülatörler kadar ciddi yetkilerle donatılacak.

Yani bir anlamda piyasa polisliği yapacak. Piyasa polisi olarak ise en çok FED'in adı geçiyor. Geithner da geçen haftalarda FED'in AIG gibi büyük finans şirketlerinin açıklarını kontrol edecek güçlere sahip olması gerektiğini savunmuştu. Öte yandan reform planı kapsamında devlet sadece bankaları değil, diğer finans kuruluşlarını da şirketten hisse satın almak yoluyla kamulaştırabilecek. Şu anda uygulamada olan kanun gereki devlet sadece bankalardan hisse alımı gerçekleştirebiliyor.

Krizler hep yeni sistemler getirdi

ABD'de finansal piyasalar ilişkin düzenlemeler hep büyük mali krizler sonrası yenilenmiş ya da değiştirilmişti. Örneğin bankacılık düzenlemeleri iç savaş dönemlerinde yapılmıştı. FED ise 20'inci yüzyılın başlarında ardı ardına gelen parasal krizler sonrasında kurulmuştu. 1929 Büyük Buhranı sonrası ise mevduat sigortası getirilmiş, devlet tarafından desteklenen bir mortgage piyasası oluşturulmuştu. Obama hükümetinin bu son adımı ise 1929'dan bu yana yapılacak en büyük regülasyon değişikliği olarak gösteriliyor.

Geithner'ın özellikle de krizin sorumlusu olarak gösterilen hedge fonların merkez oturtulduğu yeni bir sıkı finansal düzenleme planına soyunmasıdaki zamanlama ise dikkat çekici. Obama hükümeti bir süredir 2010 yılı için planladığı 3,5 trilyon doları bulan harcama planına Kongre'den onay almak için ter döküyor. Kongre'de cumhuriyetçiler ve demokratlar arasında plana ilişkin fikir ayrılıkları olduğu için uygulamaya girip giremeyeceği yönündeki endişelerin arttığı bir dönemde Geithner sıkı finansal düzenlemeler ile Kongre'yi etkilemeye ve harcama planı için onayı garantilemeye çalışıyor.

* Hedge fonlar SEC'in denetimine girerek şeffaflaşacak
* Finansal şirketler zararlarını telafi edebilecek ölçüde sermayelerini artıracak
* Türev ve tezgahüstü piyasalar ilk kez sıkı kurallara tabi olacak
* Finans şirketleri yöneticilerine kısa değil uzun vadeli performanslarına göre maaş verecek
* Tüm finansal sistem üzerinde güç sahibi olacak tek bir federal kurumun oluşturulacak